آبلوموف

رمان " عقاید  یک دلقک " اثر هاینرش بل  را خیلی از ما خوانده ایم . بحثم سر خواندن و یا نخواندن این اثر نیست ، گاهی پیش آمده دوستی که به لحاظ حس و علاقه به ما نزدیک بوده در مناسبتی کتابی برای مان هدیه آورده که ناخواسته یکی از آن را در کتابخانه ی شخصی مان داشته ایم . و شاید با ترجمه ای متفاوت . من سعی کرده ام در این مواقع کتاب خودم را به کس دیگری ببخشم و آن هدیه را نگه دارم . اما برای کتابی که نام بردم این اتفاق نیفتاد . و کنجکاوی باعث شد تا به تفاوت ترجمه های این اثر نگاهی بیندازم ، تفاوت هایی که من خواننده را از دنیای ترجمه به تعجب وا می دارد و اینکه چه بلایی می تواند در برگردان یک اثر سر آن بیاید :   « وقتی به بن رسیدم ، هوا تاریک شده بود ، به خودم فشار آوردم نگذارم ورودم با ترتیبی که در عرض پنج سال خانه به دوشی می گذشت و شکلی خودکار به خود گرفته بود : پله های ایستگاه پایین ، پله های ایستگاه بالا ، کیف سفری به کنار ، بلیت قطار از جیب پالتو بیرون ، کیف زیر بغل ، دادن بلیت ، رفتن به طرف روزنامه فروش ، خرید روزنامه های عصر ، خروج از ایستگاه و اشاره به یک تاکسی . پنج سال تمام تقریباً هر روز از جایی حرکت کرده ام و به جایی رسیده ام ، صبحها پله های ایستگاه راه آهن را بالا و پایین رفته ام و بعد از ظهرها پله های ایستگاه راه آهن را پایین و بالا رفته ام ، تاکسی صدا زده ام ، در جیب کتم دنبال پول برای راننده تاکسی گشته ام ، روزنامه های عصر را از دکه ها خریده ام و در گوشه ای از ضمیرم از بی تفاوتی حساب شده ی این ترتیب خودکار ، کیف کرده ام . از وقتی ماری مرا ترک کرد ، تا با این مردکه ی کاتولیک ، تسوپفنر ، عروسی کند ، گذران این برنامه مکانیکی تر شده است ، بدون اینکه ذرهای از بی تفاوتیش کاسته شود .»ترجمه از : شریف لنکرانی     « وقتی وارد شهر بن شدم ، هوا تاریک شده بود . هنگام ورود ، خودم را مجبور کردم تن به اجرای تشریفاتی ندهم که طی پنج سال سفرهای متمادی انجام داده بودم : پایین و بالا رفتن از پله های سکوی ایستگاه راه آهن ، به زمین گذاشتن ساک سفری ، بیرون آوردن بلیت قطار از جیب پالتو ، برداشت ساک سفری ، تحویل بلیت ، خرید روزنامه عصر از کیوسک ، خارج شدن از ایستگاه و صدا زدن یک تاکسی ، پنج سال تمام تقریباً هر روز یا از جایی مسافرت کرده بودم و یا اینکه به جایی وارد شده بودم ، صبح ها از پله های ایستگاه راه آهن بالا و پایین می رفتم و بعد از ظهرها از آن پایین و سپس بالا می رفتم ، با تکان دست تاکسی صدا می زدم و در جیب شلوار خود به دنبال پول برای پرداخت کرایه می گشتم ، از کیوسک ها روزنامه های عصر را تهیه می کردم و در گوشه ای در درونم از این روند دقیق یکنواخت لذت می بردم . از وقتی که ماری به قصد ازدواج با تسوپفنر کاتولیک مرا ترک کرده است ، این جریان یکنواخت و تکراری بدون اینکه در آرامش و عادت من در انجام آن خللی وارد سازد ، شدت هم یافته است .»ترجمه از : محمد اسماعیل زاده

من کلبه ی در حصار مانده ی متروکمنزجر از خادمان ریاکار و نقوش رنگارنگ . های ! ای قالی تان ابریشمین چله سرود چلچله ها خوشتر یا که باران سنگ های ابابیل ؟ کشتی گرفتار در ورطه ی طوفان زوج زوج گردآمدگان این کره ی خاکی را در میان دارد . همزاد غافل من دیری ازمن گسسته است تا حلول مجدد وی در من بر جا ماندگان از کشتی طوفان زده ایم .

زن جلوتر می آید . کودکی در آغوش دارد . دختر بچه از خود صداهای کودکانه ای در می آورد و خندان در شوق زبان گشودن . اما مادر بی هیچ کلامی به اشاره ی دست بلیط اتوبوس می خواهد . لحظه ای بعد آنها رفته اند و کلمات در ذهنم عقیم می مانند .    بر می خیزم . انگار کسی می خواهد گرد رخوت بر تنم بپاشد . راه می افتم و می خواهم حرفی بزنم ، اما کسی نیست تا بشنود و مصرعی از مولوی فکرم را به خود مشغول می کند و خاموش می شوم ، چون شمعی که به انتها رسیده ! « من گنگ خواب دیده و عالم تمام کر »    و مدام این ناتوانی رنجم می دهد . بی سرانجام بسیار راه رفته ام و شب از راه رسیده است . ماه به زیبایی تمام و با قامتی رعنا از شرقی ترین نقطه ی آسمان بالا می آید و انگار خبر از زیبایی مسحور کننده ی خویش ندارد .    عابری دستفروش در گذر پر التهاب خویش در رنج مهیا کردن نان شب است و حتی قرص کامل ماه برای وعده ای ساده شکمش را سیر نخواهد کرد !

در پاسخی به پست قبل خواجه می فرماید :ترســم که اشک در غم ما پرده در شودوین راز ســر به مهر به عالم سمر شودگویند سنگ لعل شود در مقام صبر آری شود ولیک به خون جــگر شود  خواهـــم شدن بمیکده گریان و دادخواه کز دست غم خلاص من آنجـا مگر شود  ....

« اگر صبور نیستی ، خودت را به صبوری بزن چه کم اند کسانی که خود را به مردمی شبیه کنند و به زودی یکی از آنها نشوند . »   « اگر بردبار نیستی ، خود را به بردباری بنمای ، زیرا اندک است کسی که خود را همانند مردمی کند و از جمله ی آنان به حساب نیاید .» دو ترجمه از حکمت 207 نهج البلاغه

صبح صادق شتاب آلود می گذرد ،خورشید به نیمه راه می رسد و پس از آن شب دوات خود را بر صفحه ی آسمان واژگون می کند .صبح در خوابیم ظهر موعدی ست برای فرو بردن و شکم بارگی و شب بی هراس از چشمی که می پایدمان با توبره ای بر سر دیواریم چه فرقی دارد اندوخته ای به یغما رود یا ناموسی ؟!!

چشم های آسمان پُف کرده است . از ماه خبری نیست . شاید پشت ابرها پنهان است . بارانِ پراکنده ای می بارد و بوی خاک باران خورده ...  ابرها گهگاه کنار می روند . چند ستاره ای با عجله از میان آنها سرک می کشند . از ماه خبری نیست . نسیم بدون آنکه جای کسی را تنگ کرده باشد آرام و بی صدا می گذرد . ازماه خبری نیست .   مرد کیسه ای از حریر ناب بر دوش دارد . دستانش را با آب زلال چشمه ی کوه مقدس شسته است . دستانی همچون قلب او صاف و زلال . وقتی رو به خورشید می ایستد ،در هر قنوت صورتش در دستان او تکثیر می شود .    ماه بیرون می آید . مرد کیسه ی حریر خود را از گرد سیمین مهتاب پر می کند ، با دستانی که از خدا به عاریه گرفته شده است .

باد سرخوشانه به هر سو سرک می کشد به حیاطی می دود گل های باغچه را نوازش می کندبوسه ای بر لب نمناک حوض می زند و آب صورت گلگون از انعکاس شمعدانی هایِ قاب دورش ، پُرچین می شود .باد بازیگوش و بی خیال همچنان می دود به شیطنت دستی به چینِ پرده ها می کشدهمچون انگشت باریک و بلندی که روی کلاویه ها به چپ و راست بدود .هو می کشد و سوت می زند آرام و کشدار و باز سوت می زند می چرخد و اوج می گیرد .سپیدار بلندِ حیاط تکانی به خود می دهد و خمیازه ای می کشد . وسوسه ای در من می گذرد و خیالی خام .باد از میان پنجه ام گریخته است .کاش کمی درنگ می کرد اندکی صبر کافی بود ...از کجا می آمد ؟چه عطر خوشی به همراه داشت !

برای تو از چه بنویسم ؟از اسب جنگی اسپیلبرگ از رستم و رخش از خسرو پرویز بر ترک شبدیزکدام یک ؟تو که تا به حال اسبی را لگام نزده ای تا پایت به رکاب رسیده باشد یورتمه ، چهار نعل ، به تاخت رفتن می دانی چه ؟« اسب حیوان نجیبی است » چشمان قشنگی دارد . یالش هم زیباست !باز می گویم : « اسب حیوان نجیبی است » اما تو به چه خواهی نازید ؟ « به تانک خود ؟! » آیا می توانی بگویی « تانک حیوان نجیبی است » خنده دار نیست ؟! عکس از : www.fasleno.com

کاش ! ای کاش ! کسی مرا مثل یک زیلوی خاک گرفته می تکاند و یا مثل گلیمی کنار رود می شست  یا چون قالی نقش ترکمن به روی تختی چوبی پهن می کرد زیر سایه ی بید مجنون ، می نشستم به انتظار صدای سم ضربه های اسبی از نژاد اصیل ، چشم انتظار یال های افشان در باد و غبار نرمی که در پس تاخت او به هوا بر می خاست ... های ! های شاعرک کجایی ! مرد چوگان باز به سراغ گوی خویش آمده است . نقاشی بر گرفته از : www.graceyweisbord.com